Uitheemse rivierkreeften, zoals de rode Amerikaanse rivierkreeft, veroorzaken schade aan het watersysteem. In opdracht van het Hoogheemraadschap Rijnland en de gemeente Leiden onderzoeken we in Park Cronensteyn of een natuurvriendelijke inrichting van de oevers leidt tot een effect op de dichtheden van de rivierkreeftenpopulatie én op de mate van schade door rivierkreeften. Daarnaast kijken we naar het effect van rivierkreeften en vogels op de ontwikkeling van natuurvriendelijke oevers.
In Park Cronensteyn zijn in september 2023 de oevers van verschillende watergangen meer natuurvriendelijk ingericht. Daarbij is één stuk oever als referentie niet natuurvriendelijk ingericht. We onderzoeken gedurende meerdere jaren hoe nieuwe natuurvriendelijke oevers zich ontwikkelen én daarnaast of er een verschil is tussen schadebeelden bij de twee oevertypen.
De gedachte is dat de rivierkreeften in deze vlak aflopende, begroeide oevers minder makkelijk holen kunnen graven en dat vogels en vissen juist makkelijker op de rivierkreeften jagen door de schuilplekjes die ontstaan tussen de oeverplanten.
In 2023 hebben we een nulmeting uitgevoerd en nu delen we graag de eerste resultaten en inzichten uit de onderzoeken van 2024 met jullie.
Inventarisatie rivierkreeften
In mei 2024 is een merk-terugvangst onderzoek uitgevoerd op de referentielocatie met steile oever en op de onderzoekslocatie met natuurvriendelijke oever.
Uit het onderzoek blijkt dat het aantal kreeften op de onderzoekslocatie met de natuurvriendelijke oever een factor zes lager ligt per m2 dan ter plaatse van de steile referentie oever.
Inventarisatie oevervegetatieontwikkeling
Voor de vegetatie ontwikkeling is de onderzoekslocatie op zowel de natuurvriendelijke oever als op de steile oever ingedeeld in vier verschillende beheermethoden. En daarnaast zijn in bepaalde onderzoeksvakken vogels en/of rivierkreeften geweerd. Uit het onderzoek blijkt dat het totaal aantal aangetroffen soorten oevervegetatie het hoogst is in de compartimenten waar zowel vogels als kreeften worden geweerd. In de referentieonderzoeksvakken op de steile oever is de soortenrijkdom bijna de helft lager dan in de natuurvriendelijke oevers.
Schade door rivierkreeften
Tegelijkertijd doen we onderzoek naar de schade die uitheemse rivierkreeften aanrichten. Ook daarvoor zijn de steile oever en de natuurvriendelijke oever onderzocht.
Bij de steile oever maakt het samenspel van dierlijke vergravingen (waaronder rivierkreeften), drukontlasting en de golfslag de oever instabiel. De instabiliteit leidt tot inzakkende oevers waarna het samenspel van vergravingen, drukontlasting en golfslag opnieuw start.
In de natuurvriendelijke oever valt op dat er meer schade aanwezig is dan dat er holtes aanwezig zijn. Door het flauwe talud is er minder houvast boven de holtes en storten ze sneller in. Daardoor ontstaat op de waterlijn een verticale oever van circa 10 centimeter en tot 4 meter uit de oever is de waterbodem ondiep, slap en slibrijk. Wortelstelsels van pitrus zorgen voor enige stabiliteit. Om een goede inschatting te kunnen maken van herstelkosten wordt nog meer onderzoek gedaan.
Bemonstering visstand
Het visstandonderzoek is uitgevoerd met fuikmonitoring en elektrobemonstering.
De samenstelling van de visstand laat grote verschillen zien tussen beheermethoden. Op basis van deze eerste bemonstering zijn er wel verschillen te zien maar nog geen duidelijke patronen te herkennen die duiden op een effect van de inrichting van de oever en het beheer van de oever op de visstand.
Eerste resultaten zijn positief
De gemeente Leiden en het hoogheemraadschap van Rijnland zijn blij met de eerste resultaten vooral op het gebied van rivierkreeften en de vegetatie, beiden belangrijk voor de biodiversiteit. De gemeente Leiden blijft dan ook doorgaan met het aanleggen van natuurvriendelijke oevers. Het hoogheemraadschap van Rijnland moedigt de aanleg van natuurvriendelijke oevers aan met een subsidieregeling. Niet alleen in de strijd tegen de rivierkreeften, maar ook om de biodiversiteit te vergroten.
Het stopt hier niet, ons onderzoek loopt nog door. We houden jullie op de hoogte.
Meer weten over rivierkreeften(schade), advies nodig? Neem contact met ons op!
Dit onderzoek is veel in het nieuws geweest afgelopen periode, lees hier verder:
Minder rivierkreeften door proef met natuurvriendelijke oevers in Leiden
Minder Amerikaanse rivierkreeften door natuurvriendelijke oevers - Hoogheemraadschap van Rijnland
Natuurvriendelijke oevers effectief in bestrijding rivierkreeften | Sleutelstad
Minder rivierkreeften door natuurvriendelijke oevers in Leiden
Natuurvriendelijke oevers succesvol in strijd tegen rivierkreeft - Land+Water
Tussenrapportage lezen?
Wij delen onze kennis graag in de strijd tegen de exotische rivierkreeften. Wil je de volledige tussenrapportage lezen? Vraag deze dan aan bij ons of het Hoogheemraadschap van Rijnland.
