Nederland is een waterland. Het is belangrijk dat we water vasthouden waar het kan en snel afvoeren waar het moet. Tegelijkertijd zijn onze vaarwegen van groot logistiek belang en moet de bevaarbaarheid zeker gesteld zijn. Regelmatig onderhoud aan rivieren, kanalen en sloten is nodig om hun functie van vaarweg of waterberging te behouden. Voorafgaand aan dit onderhoud, vaak baggerwerk, brengen we de kwaliteit van de waterbodem in kaart. Belangrijk onderdeel hiervan is de bemonstering van de waterbodem. Hoe doen we dat in al die verschillende soorten watergangen die Nederland rijk is?
In kleine, ondiepe wateren wordt waterbodemonderzoek uitgevoerd vanaf de kant of vanaf een kleine boot met handbediende apparaten zoals de multi-sampler of zuigerboor. Maar regelmatig zijn deze middelen niet toereikend. Bijvoorbeeld in diep of snelstromend water. Specialistische apparatuur is dan de oplossing voor efficiënt en betrouwbaar waterbodemonderzoek. De mini-vibrocorer, vibrocorer, valbom en sedimentvallen zorgen voor het efficiënt én betrouwbaar uitvoeren van waterbodemonderzoek.
Vibrocorer
De vibrocorer is bij uitstek geschikt voor diepe wateren. De vibrocorer bestaat uit een metalen steekbuis voorzien van een liner (plastic buis) die met een trilkop de waterbodem in wordt gedrukt. Met de vibrocorer neem je een nauwkeurig, ongeroerd monster.
Voor de inzet van de vibrocorer is een werkschip met een werkdek en voldoende hijscapaciteit nodig, vaak gecombineerd met schutpalen. De stroomsnelheid van het water mag daarbij niet te hoog zijn. De monsterdiepte is volledig afhankelijk van de grootte van de vibrocorer en de bodemopbouw. Boorstellingen van respectievelijk 4m en 6m worden vaak gebruikt in de binnenwateren. In slib kan, onder de juiste omstandigheden, de maximale boordiepte van de boorstelling worden gehaald. Voordeel van de techniek is dat ze ook geschikt is voor grote waterdieptes en ongeroerde monsters gestoken kunnen worden. Nadeel is dat bijvoorbeeld door de aanwezigheid van harde bodemlagen niet altijd de gewenste bemonsteringsdiepte kan worden gehaald.
Meer flexibiliteit met de mini-vibrocorer
Is er meer flexibiliteit nodig om te manoeuvreren, qua kosten en in de planning? Dan is de mini-vibrocorer een goed monstertoestel. De mini-vibrocorer wordt op dezelfde manier gebruikt als de vibrocorer. De monsterdiepte is maximaal twee meter in de waterbodem, afhankelijk van de bodemopbouw en stroomsnelheid van het water. De mini-vibrocorer kan vanaf een kleiner schip gebruikt worden wat de inzet van deze techniek flexibeler en goedkoper maakt.
Snelheid en flexibiliteit met de valbom
Bij waterbodemonderzoek in diepe wateren, waarbij alleen de toplaag van de waterbodem bemonsterd hoeft te worden, wordt de valbom ingezet. De valbom bestaat uit een doorzichtige buis met een flink gewicht. Door de val en het gewicht dringt de buis in de waterbodem. Door de doorzichtige buis is de gelaagdheid en indringingsdiepte nauwkeurig te bepalen. De valbom kan met de hand vanaf een klein schip bediend worden of met een lier met vrije val. De valbom werkt iets sneller dan de mini-vibrocorer maar is minder geschikt voor de bemonstering van harde zandbodems of dikkere lagen.
Bij locaties waar bovenstaande specialistische, en vaak ook flexibel inzetbare, apparatuur niet ingezet kan worden het bodemmateriaal vaak bemonsterd door middel van pulsen of sonisch boren.
ATKB – voor natuur en leefomgeving heeft veel ervaring met waterbodemonderzoeken in verschillende soorten wateren met hun eigen apparatuur. We bemonsterden bijvoorbeeld waterbodems bij de Zeesluis IJmuiden, in de Buitenhaven IJmuiden, havens van Moerdijk en Breskens, diverse havens in Rotterdam en diverse kanalen zoals het Wilhelminakanaal en de Twentekanalen.
Dit artikel verscheen onlangs ook in het vakblad Land+Water.
